بازگشت
نگاهي به شبكه تلویزیونی الجزیره
ارسالي بنفشه ميترا ارسالي بنفشه ميترا


در روزگار امروزي، تلويزيون از هر رسانه ديگري به ما نزديکتر است. به ما چيزهاي تازه مي آموزد، آخرين اخبار را پخش مي کند، سرگرممان مي کند و حتي درد دل هايمان را بازگو مي کند. تلويزيون قسمت بزرگي از وقت ما را به خود اختصاص داده و حتي جاي دوستان يا خانواده ما را هم تنگ کرده است. در بيشتر خانواده ها، تلويزيون يک عضو خانواده به حساب مي آيد که همه خانواده در ساعاتي مي نشينند و به حرفهاي او گوش مي دهند. در بعضي خانواده هاي ديگر، اين عضو ناخوانده، جاي پدر و مادر را هم گرفته است. همه ما، مادرهاي زيادي را ديده ايم که براي اينکه به کارهاي خانه برسند، کودک خردسالشان را جلوي تلويزيون نشانده اند و رفته اند. اما فقط کودکان نيستند که تحت تاثير تلويزيون قرار مي گيرند. يکي از مرجعهاي بزرگ ايجاد مد در جامعه، بازيگران و گويندگان تلويزيون هستند. نوع لباس پوشيدن آنها، تکيه کلامشان و شيوه پيرايش سر و صورت آنان، در مقياسهاي وسيع، توسط توده هاي جامعه تقليد مي شود. در واقع در عصر ما، تلويزيون يک الگو دهنده بزرگ است که از هر مجله مد يا روزنامه يا فيلم سينمايي، قوي تر عمل مي کند. غربيها بسيار بيشتر از ما، درباره اين کارکردهاي تلويزيون تحقيق کرده اند و قابليتهاي آن را بهتر و بيشتر از ما مي شناسند. به همين خاطر است که يک حمله قلدرمآبانه به کشورهايي مانند سودان، افغانستان و عراق، در افکار عمومي آن کشورها، با مخالفت چنداني مواجه نمي شود و اکثريت جامعه، بي تفاوت از کنار آن مي گذرند. تا يک دهه پيش، انحصار رسانه هاي ماهواره اي، يا تلويزيونهاي بين المللي، کاملا در اختيار غرب بود. اما چند سالي است شبکه هاي تلويزيوني ماهواره اي غير غربي، جولانگاه غربيها در دنياي شرق را محدود کرده اند. شبکه هاي ماهواره اي عرب زبان الجزيره (قطر)، المنار (حزب ا... لبنان)، العربيه (عربستان سعودي) و العالم مهمترين اين شبکه ها هستند. در ميان اين چهار شبکه بزرگ، الجزيره از جايگاه ويژه اي برخوردار است. چرا که از همه سابقه بيشتري دارد و نسبت به مناطق عرب زبان، پوشش قوي تري ايجاد کرده است. مديران الجزيره هميشه سعي کرده اند با گرفتن وجه بي طرفي، خود را از دولت قطر مستقل نشان دهند. آنها حتي پا را از اين فراتر نهاده اند و با يک رويکرد سکولاريستي، شعار «تقدم کار حرفه اي بر همه چيز» را سر داده اند. اما در يکي ـ دو سال گذشته اتفاقاتي افتاده است که ناخواسته، الجزيره را به خاستگاه يک حرکت اسلامي پر سر و صدا تبديل کرده است: با حجاب شدن زنان مجري. مردم، مجري هاي تلويزيون را حتي از دوستانشان نيز بيشتر مي بينند. هرچه اين مجري محبوب تر باشد، الگوي قوي تري براي مخاطبان خود خواهد بود. اتفاقي که براي بينندگان الجزيره نيز افتاده است. خانم الهام بدر، اولين مجري زن شبکه الجزيره بوده است که در سالهاي آغازين تاسيس اين شبکه، در آن مشغول به کار بود. او براي تکميل تحصيلات عالي خود، از الجزيره خارج شد و پس از گرفتن مدرک دکترا، هم اکنون مجري راديوي قطر است.
بيشتر مالکيت شبکه ماهواره اي الجزير به دولت قطر تعلق دارد و اين شبکه توانسته ميليونها بيننده عرب زبان را به خود جلب کند. با حجاب شدن خديجه بن قنه بازتاب بسيار وسيعي در سطح جهان داشته است. تلویزیون الجزیره متعلق به دولت قطر است كه در آغاز به بی‌بی‌سی عربی تعلق داشت و دولت عربستان هزینه‌های آن را پرداخت می‌كرد. اما این شبكه با یكی از مخالفین دولت سعودی مصاحبه‌ای كرد كه عربستان معترض شد ولی بی‌بی‌سی نپذیرفت كه از پخش چنین برنامه‌هایی جلوگیری كند. دولت عربستان قبول كرد الجزیره را بفروشد كه دولت و ولیعهد قطر این شبكه را به بهای ‪ ۱۵۰‬میلیون دالر خریدند. اكنون شبكه الجزیره در مورد مسائل داخلی قطر سكوت می‌كند. این كشور مهمترین پایگاه آمریكا در منطقه و نزدیكترین دولت عربی منطقه به واشنگتن است. زمانی كه الجزیره خریداری شد، هدف آن ایجاد حوزه نفوذ در كشورهای عربی با جلب اعتماد بینندگان بود و این امر با انتشار اخباری میسر می‌شد كه تلویزیونهای عربی از آن دریغ می‌كردند و اقدام این شبكه در جلب بیننده بسیار موثر بود. الجزیره تنها شبكه‌ای است كه نقش اطلاعاتی بازی می‌كند. مثلا تلاش كرد اعتماد جریان القاعده را به دست آورد كه این موضوع چند مزیت داشت.
نخست اینكه الجزیره می‌توانست برای بخشی از جهان عرب كه به تلویزیونهای دولتی اعراب توجهی نداشتند نشان دهد كاملا بیطرف است. همچنین اختصاصی كردن دستیابی به مصاحبه‌های القاعده یا اخبار مربوط به اقدامهای این گروه، سبب شد مخاطبان زیادی در جهان غرب پیدا كند و از جنبه اقتصادی با فروش این فیلمها به منابع مالی وسیع و اعتبار دست یابد بویژه فیلمهایی كه در بی‌بی‌سی یا سی‌ان‌ان با علامت الجزیره و به‌عنوان خبراختصاصی پخش می‌شد.
June 20th, 2005


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي